Ο Στάθης χρονολογειται στα τέλη του 16ου ή στις αρχές του 17ου αιώνα και γράφτηκε, πιθανόν, από τον Χορτάτση. Η υπόθεση πλέκεται γύρω από τις ερωτικές σχέσεις δύο ζευγαριών μέσα σε ένα τυποποιημένο περιβάλλον, που αποτελείται από γέρους και γκρινιάρηδες πατέρες, προξενήτρες και δούλους. Πολλά στην εξέλιξη του μύθου είναι δυσκολονόητα, κι αυτό γιατί το έργο σώζεται, καθώς φαίνεται, σε κάποια μεταγενέστερη (συντομευμένη) διασκευή σε τρείς πράξεις.
Ο Στάθης μαζί με τον Κατσούρμπο του Χορτάτση και τον Φορτουνάτο του Φόσκολου είναι οι γνωστές κρητικές κωμωδίες. Το κρητικό θέατρο επηρεάστηκε πολύ από το ιταλικό του 16ου και του 17ου αιώνα, που διασκεύαζε τις κωμωδίες του Πλαύτου και του Τερεντίου, προσθέτοντας ρεαλιστικά στοιχεία της καθημερινής ζωής, ή συμπύκνωνε σε μία και μόνη κωμωδία τις υποθέσεις περισσότερων αρχαίων προτύπων, μεταφέροντάς τις σε μεταγενέστερη εποχή, ή ακόμα παρενέβαλλε με επιδεξιότητα κλασικά θέματα στο ρεαλιστικό υλικό της εποχής του. Τα σχήματα και οι καταστάσεις έμεναν κατά βάθος πάντα τα ίδια, παρ' όλες τις διαφορές στις λεπτομέρειες, και έδιναν την εικόνα μιας ζωής (πραγματικής ή φανταστικής, δεν έχει σημασία) όπου κυριαρχούσαν οι απολαύσεις, πριν επέμβει η σκέψη για να κρίνει τα πράγματα σύμφωνα με τον ηθικό νόμο.