Με τον τόμο αυτό η αρχαιολόγος Δρ. Μαρία Παππά παρουσιάζει τις σημαντικές συστηματικές  ανασκαφές της που άλλαξαν τις τελευταίες δεκαετίες την εικόνα της Νεολιθικής εποχής στην ΠΕ Θεσσαλονίκης και Πιερίας και επηρέασαν γενικότερα τις νεολιθικές σπουδές στη χώρα μας. Ξεκινώντας από την ανασκαφή του νεολιθικού οικισμού στη ΔΕΘ, που μετέφερε την πρώτη κατοίκηση στην περιοχή της πόλης της Θεσσαλονίκης πίσω στην αρχή της 6^ης χιλετίας π.Χ. και της Θέρμης που αντιπροσωπεύει έναν τυπικό, για την περιοχή, οικισμό μιας νεότερης φάσης της  Νεολιθικής, και τέλος του διεθνώς γνωστού Μακρύγιαλου με τις εντυπωσιακές βαθιές τάφρους που τον περιβάλλουν, οι μεγάλης κλίμακας ανασκαφές της κ. Παππά προσέφεραν όχι μόνο έναν ανεξάντλητο πλούτο  ευρημάτων και δεδομένων που ήδη απασχολούν και θα απασχολήσουν την έρευνα για μεγάλο διάστημα ακόμη, αλλά κυρίως μια λεπτομερή και έγκυρη αποτύπωση της οργάνωσης και της μορφής των νεολιθικών οικισμών, για τους οποίους,  πριν από τις ανασκαφές αυτές, διαθέταμε ελάχιστα στοιχεία για όλη την περιοχή βόρεια από τη Θεσσαλία.

Η οργάνωση του χώρου αποτελεί το κύριο θεωρητικό υπόβαθρο του τόμου. Τα νέα στοιχεία των ανασκαφών καταγράφουν συστηματικά  την κεντρική σημασία που η παράμετρος αυτή αποκτούσε για τον νεολιθικό άνθρωπο και τη ζωή του στο καθημερινό και το συμβολικό επίπεδο. Ο τόμος απευθύνεται όχι μόνο σε ειδικούς αρχαιολόγους και σε εκείνους που ενδιαφέρονται για την προϊστορία της περιοχής και την πρόοδο της σχετικής έρευνας, αλλά και σε όσους ενδιαφέρονται να κατανοήσουν καλύτερα τις δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται με τον χώρο όταν ειδικές συνθήκες, όπως η μόνιμη εγκατάσταση και η νέα αγροτική οικονομία, διατρέχουν την κοινωνική ζωή και μεταβάλλουν τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση.