Τα πολιτιστικά μνημεία αποτελούν έκφραση του τρόπου ζωής μιας κοινωνίας, των αναζητήσεων και επιτευγμάτων της σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, ταυτόχρονα όμως αποτελούν και πολύτιμη παρακαταθήκη για τις μεταγενέστερες γενιές. Ειδικότερα, τα θρησκευτικά μνημεία εκφράζουν τις θρησκευτικές ανάγκες και αναζητήσεις συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων αλλά και τις πολιτιστικές κατευθύνσεις τους, οι οποίες αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού εκφράζουν μία δυναμική με εξαιρετική εμβέλεια μέσα στο χρόνο και παραμένουν ζωντανές στο παρόν.
Τα χριστιανικά, μουσουλμανικά και εβραϊκά θρησκευτικά μνημεία που έχουν διασωθεί στο Νομό Ξάνθης, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονται σε λειτουργία ως κέντρα λατρείας και προσευχής, αποτελούν ζωντανές μαρτυρίες της θρησκευτικής και πολιτιστικής ιστορίας της περιοχής. Βρίσκονται διάσπαρτα σε όλη την περιοχή με ιδιαίτερη πυκνότητα στους οικισμούς που διαδραμάτισαν σημαίνοντα ιστορικό ρόλο τόσο κατά τη βυζαντινή όσο και κατά την οθωμανική περίοδο. Πρόκειται για μνημεία που βρίσκονται στο Πολύστυλο (Άβδη-ρα-Μπουλούστρα), στην Ξάνθη (Ξάνθεια) και στη Γενισέα (Γενιτζέ Ι Καρασού). Δεν λείπουν όμως μνημεία και στη βόρεια ορεινή περιοχή του νομού, όπου σήμερα κυριαρχούν τα μουσουλμανικά· αν και διασώζονται και ερείπια χριστιανικών ναών, σπαράγματα και τεκμήρια της ιστορικής πορείας της περιοχής.
Η μελέτη των θρησκευτικών μνημείων του Νομού Ξάνθης έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί προάγει τη γνώση μας για την ιστορία της τέχνης του ευρύτερου χώρου της Θράκης, καθώς στα μνημεία αυτά αποτυπώνεται μία πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή. Παράλληλα, αναδεικνύει και άλλες παραμέτρους πολιτιστικές και θρησκευτικές, οι οποίες σχετίζονται με τη συνύπαρξη των θρησκευτικών ομάδων στην περιοχή και την προσφορά τους στην πνευματική και πολιτιστική πρόοδο της περιοχής.
[...]
(από τα προλεγόμενα του βιβλίου)