Ο παρών τόμος των `Διαβαλκανικών Ιστορικών Δοκιμίων` αναφέρεται σε ένα από τα πιο σπουδαία κεφάλαια της ιστορίας των Βαλκανικών λαών, στις διαβαλκανικές δηλαδή σχέσεις, που επικράτησαν στη Χερσόνησο του Αίμου, από την κάθοδο των Σλάβων και τη δημιουργία των πρώτων εθνικών κρατών ως την εμφάνιση των Οθωμανών κατά τα μέσα του 14ου αιώνα. Με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια εξετάζονται: η κάθοδος και η εγκατάσταση των Σλάβων και των Βουλγάρων στη Χερσόνησο του Αίμου και η βαθμιαία συγχώνευση των δευτέρων από το υπέρτερο αριθμητικά σλαβικό στοιχείο. Στη συνέχεια δίνεται με συντομία η πρώιμη ιστορία των Αλβανών, των Κροατών, των Ρουμάνων, των Ρώσων, των Σέρβων και Σλοβένων και υπογραμμίζεται ο ρόλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας για τον εκχριστιανισμό των λαών αυτών. Εκτίθενται επίσης τα φιλόδοξα σχέδια των Βουλγάρων ηγεμόνων Συμεών και Σαμουήλ να κατακτήσουν το Βυζάντιο και αναλύονται οι λόγοι της αποτυχίας τους. Στο τέλος του βιβλίου ο συγγραφέας του αφιερώνει ένα μεγάλο μέρος στον αδυσώπητο αγώνα ανάμεσα στον Σέρβο ηγεμόνα Στέφανο Ντουσάν και τους Βυζαντινούς για την κυριαρχία στη Χερσόνησο του Αίμου.